از متاورس فیسبوک چه میدانیم؟
متا (فیسبوک سابق) جزئیات زیادی درباره نسخه متاورس خود منتشر نکرده است. تنها چیزی که از این پروژه در دسترس داریم، یک ویدئوی تبلیغاتی از مارک زاکربرگ (Mark Zuckerberg)، همبنیانگذار و مدیرعامل فیسبوک و آواتار متاورسی او است که بهخوبی هم درخشیده است؛ اما هیچ اطلاعاتی را درباره جزئیات فنی و برنامههای دقیق این شرکت افشا نمیکند.![](https://digilands.ca/wp-content/uploads/2022/05/avatar.jpg)
![](https://digilands.ca/wp-content/uploads/2022/05/tweet.jpg)
تصویری از توییت فیسبوک در تاریخ ۲۸ اکتبر (۶ آبان) که از تغییر برندش به متا خبر میداد.
بزرگترین تفاوت بین متاورس فیسبوک و پروژههای متاورس کریپتو این است که معماری پروژههای متاورس کریپتو بهصورت باز و بدون نیاز به مجوز است. هر توسعهدهندهای میتواند برنامه متاورس خود را روی یک بلاک چین باز بسازد؛ هر کاربری میتواند املاک مجازی خود را به دست آورد یا با داراییهای مجازی دیگر تعامل برقرار کند.
اساساً یکی از بزرگترین مزایای معماری باز و غیرمتمرکز این است که کاربران میتوانند بدون هیچ مانعی به متاورسهای مختلف بپیوندند و بین آنها حرکت کنند. پروتکلهای مبتنی بر تعاملپذیری، ارتباط بین بلاک چینهای مختلف را تسهیل میکنند و به انواع مختلف ارزهای دیجیتال از جمله استیبل کوینها، توکنهای کاربردی، NFTها، توکنهای وفاداری و یا هر دارایی دیگری اجازه انتقال در بین زنجیرههای مختلف را میدهند.
با این اوصاف، اساسیترین پرسش این است که فیسبوک تا چه حد بر تعاملپذیری متاورس خود تمرکز خواهد کرد و داراییهای متاورس آن تا چه اندازه با داراییهای سایر پروژهها قابلتعویض خواهند بود؟
به همین دلایل است که پیشتر اشاره کردیم توسعه پروژه متاورس از سوی فیسبوک، لزوماً خبر خوبی برای دوستداران ارزهای دیجیتال و تمرکززدایی نیست. ممکن است تصمیم فیسبوک بر دنبالکردن یک اکوسیستم متمرکز باشد و چنین اتفاقی میتواند بر کل اکوسیستم متاورس تأثیر بگذارد؛ چراکه تعداد کاربران فیسبوک بهمراتب از تعداد کاربران ارزهای دیجیتال بیشتر است و این قدرت تأثیرگذاری بیشتری به فیسبوک میدهد.
با این حال، رابی فرگوسن (Robbie Ferguson) که از بنیانگذاران پلتفرم ایمیوتبل (Immutable) است، معتقد است از منظر دیگری هم میتوان به این مسئله نگاه کرد (ایمیوتبل یک راهکار لایه دوم بر روی اتریوم است که مختص اکوسیستم NFTهاست). بهعقیده او:
حتی اگر [متا] تصمیم بگیرد یک اکوسیستم بسته را دنبال کند، این اتفاق باز هم یک اعتراف اساسی به ارزشی است که مالکیت دیجیتال ارائه کرده است و همچنین اعترافی به این حقیقت که جنگ واقعی در آینده، بر سر مالکیت زیرساختهای جهانهای دیجیتالی خواهد بود.
متمرکز بودن، اصلیترین محدودیت
همان طور که پیشتر اشاره کردیم، احتمال میرود که متاورس فیسبوک هم یک اکوسیستم بسته باشد که لزوماً امکان تعامل مستقیم یا آسان با سایر متاورسهای غیرمتمرکز را فراهم نکند. درست است که چنین رویکرد محدودی با تمایلات انحصارطلبانه این شرکت مطابقت دارد؛ اما پتانسیل رشد متاورس فیسبوک را از آن میگیرد و همچنین NFTهای منتشر شده توسط فیسبوک را از کسب ارزش در دنیای واقعی محروم میکند.
افزون بر این، همان طور که نیک رز انترتسنس (Nick Rose Ntertsas)، بنیانگذار و مدیرعامل یکی از بازارهای NFT به نام اترنیتی چین (Ethernity Chin) اشاره میکند، کاربران از تسلط متمرکز فیسبوک خسته شدهاند. او در گفتوگو با کوین تلگراف میگوید:
در میانه سیر دیجیتالیشدن همه فرایندها [که در اثر همهگیری ویروس کرونا تسریع شد]، پذیرش کریپتو ۵ برابر افزایش یافت. در عین حال، نظرسنجیهای عمومی در سرتاسر جهان از بیاعتمادی فزاینده به پلتفرمهای فناوری متمرکز و محبوبیت هرچه بیشتر دستاوردهای بلاک چین و ارزهای دیجیتال، یعنی محافظت از حریم شخصی، معاملات همتابههمتا، شفافیت و غیرقابلتغییر بودن خبر میدهند.
میزان بحرانیبودن این مسئله را زمانی متوجه میشویم که به یاد میآوریم قانونگذاران، کاربردهای ارز دییم را حتی پیش از راهاندازی رسمی، محدود کردند. الزام برای تبعیت از قوانین سیستم سنتی یکی از تبعات مستقیم متمرکزبودن است که احتمالاً گریبان پروژه متاورس فیسبوک را هم خواهد گرفت.
![](https://digilands.ca/wp-content/uploads/2022/05/diemm.jpg)
معمولاً شرکتهای بزرگ فناوری خود وارد رقابت نمیشوند و شرکتهای نوپا و تازهوارد برای بهدستآوردن سهم خود از بازار با یکدیگر رقابت میکنند. پس از اینکه رقابتها انجام شد و بازیکنان قویتر مشخص شدند، شرکتهای بزرگ وارد میدان میشوند و آنها را خریداری میکنند؛ اما این استراتژی تنها در صورتی جواب میدهد که استارتآپها حاضر به فروش کسبوکار خود شوند. بنابراین راهحل این است که انگیزههای اقتصادی متفاوتی داشته باشیم و دقیقاً به همین علت است که وب ۳ تا به این حد قدرتمند است. این اینترنت، امکان همکاری پلتفرمها و کاربران را فراهم میکند و در نتیجهٔ این همکاری، پلتفرم مستقلی متولد میشود که کاربران حاکمیت آن را در اختیار دارند و میتواند به موفقیت نهایی برسد.
متاورسی زیر سایه غولها
![](https://digilands.ca/wp-content/uploads/2022/05/big-tech-giants.jpg)
خطر متاورس فیسبوک آنقدرها هم جدی نیست
همان طور که پروژه لیبرای فیسبوک هم در ابتدا سروصدای زیادی به پا کرد اما در نهایت توسط قانونگذاران متوقف شد و حالا هم به یک بانک واگذار شده، ممکن است چنین اتفاقی برای پروژه متاورس آن هم تکرار شود. ازآنجاکه پروژه متاورس فیسبوک نیز بهنوعی با مباحث مالی در ارتباط است و بر ارزهای دیجیتال تأثیرگذار است، این احتمال قویتر به نظر میرسد. بهاحتمال قوی قانونگذاران توانایی فیسبوک را برای مشارکت در امور مالی محدود خواهند کرد و ازآنجاکه این شرکت تاکنون به راهکارهای غیرمتمرکز تمایلی نشان نداده است، بعید است که این بار هم بهسراغ این راهکارها برود. با همه این اوصاف، تنها کمک مثبت و بزرگی که پروژه متاورس فیسبوک به کل حوزه متاورس کرد، جنبه عمومی گستردهای بود که به این حوزه بخشید. انترتسنس معتقد است که این بهتنهایی برای تسریع رشد حوزه NFT کافی است و توضیح میدهد:برنامههای متا میتوانند کاربرد NFTها را بهطور چشمگیری افزایش دهند و کار را برای صادرکنندگان و سازندگان این توکنها بسیار راحتتر کنند. NFTها میتوانند بهعنوان اقلام درون متاورس استفاده شوند و برای موارد بسیاری، از لباس گرفته تا آثار هنری و اقلام کلکسیونی مورداستفاده قرار بگیرند. موارد استفاده NFTها و کاربردهایی که میتوانند در این اکوسیستم در حال رشد داشته باشند، بسیار گسترده و نامحدود است.بنابراین جای نگرانی نیست و هنوز هم فرصتهای بسیاری برای پروژههای غیرمتمرکز متاورس وجود دارد تا با نوآوریهای خود در مرکز توجه قرار بگیرند و نشان دهند که چگونه راهحلهای غیرمتمرکز، همان امکاناتی را که فیسبوک در تلاش برای دستیابی به آنهاست ارائه میدهند. بهعقیده بورگت، اکنون زمانی حیاتی است و جامعه ارزهای دیجیتال باید از این فرصت نهایت بهره را ببرد. بهگفته او:
اکنون زمان آن رسیده است که تلاش و سرعت خود را برای پیادهسازی دیدگاهی که درباره یک متاورس غیرمتمرکز، باز و کاربرمحور داریم دو برابر کنیم. همچنین باید از زمان و سرمایه خود هزینه کنیم تا به همگان توضیح دهیم که دیدگاه ما چه مزایایی نسبت به دیدگاهی دارد که غولهایی مانند فیسبوک تاکنون ارائه کردهاند.